Köyün Yemekleri

        ÇUKURYURT   
    KÖYÜN  YEMEKLERİ
Binlerce yıl önceye dayanan geleneksel bir derinliği olan Sivas mutfağı, doğada kendiliğinden yetişen otları bakımından da hayli zengin...
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de gastronomiye olan ilgi gün geçtikçe artıyor. Bu ilgi sayesinde, sektörün profesyonellerinden, resmi devlet kurumlarından ve bireysel çalışmalardan Türk mutfak dünyasına önemli katkılar sağlanıyor. Bireysel çalışmalar, dergi ve gazetelerde yayımlanan yazılar, bilimsel konferanslara sunulan bildiriler, televizyonlardaki yemek programları ve yayımlanan kaliteli yemek kitapları şeklinde oluyor. İşte Müjgan Üçer’in Sivas mutfağının tüm sosyolojik ve felsefi boyutlarının ışığında hazırlamış olduğu ‘Anamın Aşı, Tandırın Başı’ adlı kitabı da muhteşem bir eser olmuş. Kitapta, bölgesel bir mutfağın binlerce yıl önceye dayanan geleneksel derinliği anlatılırken, yemek kültürünün Anadolu medeniyetini nasıl etkilediği de gözler önüne seriliyor. Sivas, Hititler, Frigler, Lidyalılar, Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılara ev sahipliği yapmış. Meşhur İpek Yolu üzerinde bulunan Sivas, sınırları içindeki zengin tuz yataklarıyla da yıllarca Anadolu’nun tuz deposu olmuş. Sivas’ta 16. ve 17. yüzyıllarda tam 20 adet büyük tuzlanın faaliyet halinde olduğu biliniyor. Tarihte tuz o kadar değerli ve az bulunan bir maddeydi ki, tarihi İpek Yolu’nun güzergâhı, hep tuz kaynaklarının bulunduğu yerler göz önüne alınarak düzenleniyordu. Yusuf Has Hacip, ünlü Kutadgu Bilig adlı kitabında yöneticilere öğüt verirken, cömert ve sofralarının herkese açık olmalarını söylüyor ve ardından “tuz, ekmek yedir” diyor. Sivas’ın stratejik bir bölge olmasının diğer önemli sebebi ise buradaki zengin su kaynakları. Halk bu su kaynaklarını özelliklerine göre isimlendirip kendi kültürüne katmış. Ayrıca, çayın Sivaslıların yaşamına çok sonradan girmesine rağmen, çay ile ilgili deyişler, hatta ilahiler yazılmış olması da çok ilginç. Müjgan Üçer’in Sivaslı kadınlardan derlemiş olduğu ‘Çay İlahisi’nde, çay mecazi olarak cennet şarabına, semaverin yanışı da dervişlerin gönül ateşine benzetiliyor ki, aslında bir aşıklar şehri olan Sivas için bu şairane benzetmeler çok uygun düşüyor
 
İLLE DE MADIMAK
 Sivas mutfağı doğada kendiliğinden yetişen otlar bakımından çok zengin bir mutfak. Baharla birlikte başta ünlü madımak olmak üzere, evelik, ebegümeci, ısırgan, gelin parmağı, sarmaşık, yemlik, livik, tellice gibi lezzetli otlardan çok çeşitli ve zevkli yemekler yapılıyor. Bunlar çok seviliyor. Hatta gök gürlemeden önce bu otların yedi çeşidinden hazırlanan yemeği yiyenlerin o yıl hiç hastalanmayacaklarına inanılıyor. Bu otların içinde madımağın farklı bir yeri var. Anadolu’nun birçok yerinde bilinmesine rağmen, madımak Sivas’ın mutfak kültüründe adeta bir efsane olmuş. Madımak, zorlu geçen ağır bir kıştan sonra baharın müjdeleyicisi olarak ortaya çıkıyor. Halk hekimliğinde birçok derde deva olduğu söylenen madımağın toplanması ve hazırlanması da oldukça zor ve iyi bir madımak yemeği yapmak ustalık gerektiriyor. 
MADIMAK
 


Malzemeler
1 Kg Madımak 2 Adet kuru soğan 500 gr Kemikli kuşbaşı et 1 Tatlı kaşığı tuz kırmızıbiber Çemen veya Pastırma 1/2 bardak bulgur veya pirinç 2 Yemek kaşığı salça 1Yemek kaşığı katı yağ
Yapılışı:
Madımakları ayıklayıp yıkadıktan sonra ince ince doğrayın.Yağla birlikte biraz kavurun. Eti koyun,suyunu çekene dek arada bir karıştırarak pişirin.Tuz,salça,biber,çemen (Pastırma)ve madımakları koyun,yeterince su ekleyip 5-10 dk kaynatın.Sonra da bulgur veya pirinci katın. 
MANTI .
 

Malzemeler:.
Un Tuz 500 gr Az Yağlı Kıyma 1 Kg Yoğurt Sarımsak 250 gr Tereyağı 3 yemek kaşığı Salça 1 Demet Maydanoz 1 Adet kuru soğan.
Yapılışı:.
Hamur iyice yoğrulur Yufka şeklinde açılır,(Az kalınsı şekilde)sonra yufka enine, boyuna eşit parçalar halinde kesilir(Küp şeklinde) içine evvelce hazırlanmış kıyma konur.Bohça şeklinde kapatılır.Kaynamakta olan suyun içine atılır ve haşlanır.Piştikten sonra suyu süzülür.Geniş bir tepsiye alınır. Üzerine sarımsaklı bol yoğurt ve kızdırılmış tereyağı veya salça karıştırılarak hazırlanan yağ dökülerek yenir.İsteğe bağlı olarak sulu şeklinde de yenilir. . 
HINGEL

 
Malzemeler : Un-Tuz-Yoğurt-Sarımsak-Yumurta-Tereyağı 
Yapılışı :
 Un,tuz,yumurta ve su karıştırılarak hamur haline getirilir,Hamur eşit şekilde yumaklara bölünür.Yumaklar yufka halinde (az kalın) şekilde açılır, kurumaya bırakılır. Bütün yumaklar bittikten sonra küçücük üçgen veya kare şeklinde kesilir. Geniş bir tencerede su kaynatılır.(Makarna suyu gibi) kaynayan suyun içerisine dökülerek haşlanır, haşlanan hıngel süzülerek bir tepsiye dökülür,yoğurt ve sarımsak karışımı malzemenin üzerine dökülüp karıştırılır.Tavada kızdırılan tereyağı hıngelin üzerine dökülerek yenir.İsteğe göre yoğurtsuz ve sarımsaksızda yenir.Genellikle kış ayları için evlerde bir miktar yapılır.
PANCAR : 
Kök pancarının yeşil yaprakları toplanır temizce yıkanır,ufak parçalar halinde (Ispanak gibi)doğranır ve kaynatılır.Daha sonra suyu sıkılır.Bir tencereye yağ soğanla birlikte salça ve baharatlar konarak kavrulur.Bu işlemden sonra üzerine yumurta kırılarak kavrulma işlemi bitirilir, suyu sıkılan pancar parçaları tencerede hazırlanan malzemenin içine konup iki-üç dakika kavrulur,sıcak olara servis yapılır. Kök pancarının yapraklarından sarmada yapılır sap kısımlarının turşusuda olur. 

KAVURMA
 Kış için hazırlanan bir yemek çeşididir. Hali vakti yerinde olanlar tarafından yapılır. Kesilecek olan hayvanlarının besili olmasına (etli olmasına) dikkat edilir.Kesilecek olan hayvanlar(Sığır,Koyun,Keçi)dır.Genellikle büyük baş hayvan kesilir,bunun yanında sığır eti yağsız olduğundan ete lezzet versin ve yumuşak olsun diye yanında koyunda kesilir. Kesilen hayvanların Kemikleri ve etleri birbirinden ayrılır,kemiklerin etli olmasına dikkat edilir.Kemikler kışın yemeklere katılacağından ufak parçalara bölünür, kavurma sacı dediğimiz büyük bir kapta kaynatılır ve kavrulur,işlemi biten kemikler kaplara konarak kışın kullanmak üzere kaldırılır.Kemiklerden ayrılan etler kuşbaşı şeklinde doğranır,kavurma sacı dediğimiz büyük bir kapta kaynatılır ve kavrulur. İşlemi biten etler yağ tenekelerine veya çinko kablara konur,üzerine kuyruk yağı veya iç yağ eritilerek dökülür,soğumaya bırakılır.Soğuk bir yerde saklanır.Bu etten kış mevsiminde azar azar alınarak kahvaltılık olarak yada üzerine yumurta kırılarak veya yemeklere katılarak yenir
 
KESME AŞI

Malzemeler :

1. 250 gr Un
2. 3 adet yumurta
3. tuz
4. 250 gr Yeşil mercimek
5. Nane
6. 1 çay bardağı sıvı yağ
7. 1 Yemek kaşığı pul biber

Yapılışı :

3 yumurta,un az tuz katılarak hamur hazırlanır,hamur yufka şeklinde açılır (Az kalın şekilde)erişte gibi kesilir ve bir bez üzerine serilir,kuruması için biraz dinlendirilir.Bu arada mercimek haşlanır. Pişen mercimeğin üzerine kesilmiş olan hamur ilave edilir,15-20 dakika kaynadıktan sonra ateşten indirilir.Bir tavada önceden hazırlanmış olan hamurdan yapılmış küp biçiminde kesilmiş olan parçalar yöresel adı (GILİK)sıvı yağda nane ve pul biberle birlikte pembeleşinceye kadar kavrulur ve tencerenin içine dökülür,Sıcak olarak yenir.

AYRANLI ÇORBA

Malzemeler :

1. 1 su bardağı aşurelik buğday
2. 4 su bardağı yoğurt
3. 1 çay bardağı nohut
4. 1 çorba kaşığı nane
5. 1 çay kaşığı tuz
6. 1 çay bardağı kuru fasulye

Yapılışı :

Aşurelik buğday,nohut ve kuru fasulye temizledikten sonra yıkayıp bir tencerede ıslatılmaya konur,ıslatılan malzemeler ateşe konarak kaynatılır,pişen malzemeler ocaktan alılarak soğumaya bırakılır.Başka bir kabda yoğurt su katılarak ayran şeklinde hazırlanır.Sonra soğuyan malzemelerin üzerine dökülerek karıştırılır.Bir tavada yağ kızdırılarak nane katılarak kavrulur, hazırlanan karışımın üzerine dökülür.

KÖMBE

Malzemeler :

1. Kg Un
2. 300 gr. Kavurma
3. 3 yemek kaşığı tereyağı
4. 2 adet soğan

Yapılışı :

Un,az tuz ve suyla yoğrularak hamur haline getirilir ve ikiye ayrılır.İkiye ayrılan hamurlar 2-3 mm. kalınlığında açılır. Hamurlardan bir tanesi altı yağlanan tepsinin içine konur. Üzerine kavurma, rendelenmiş soğan karıştırılarak yayılır. Bunların üzerine diğer hamur konarak kızgın fırına sürülür.Altı üstü iyice kızardıktan sonra birkaç yerinden bıçakla uzunlamasına kesilerek bir tavada eritilen tereyağı üzerine dökülerek yenir.